نخستین حوزه علمیه
علوم و فرهنگ اسلامی و به طور کلی تمدن اسلامی تدریجاً رشد کرد و بالید و بارور شد، مانند هر موجود زنده که اول به صورت یک سلول پدید می آید و تدریجاً در اثر استعداد و مایه ی حیاتی که در آن سلول نهفته است رشد می کند و همراه با رشد خود قسمت قسمت و شاخه شاخه می شود و شکل می گیرد و بالاخره به صورت یک دستگاه متشکل در می آید.
جوشش و جنبش علمی مسلمین در نقطه ی معین و از
موضوع معین و به وسیله ی شخص معین آغاز شد. اکنون ببینیم در چه نقطه و مکانی این
کار آغاز گشت؟ و نخستین حوزه ی علمی مسلمین در کجا تشکیل شد؟ .
جوشش و جنبش علمی مسلمین از مدینه آغاز شد. اولین کتابی که اندیشه ی مسلمین را به خود جلب کرد و مسلمین در پی درس و تحصیل آن بودند قرآن و پس از قرآن احادیث بود. این بود که اولین حوزه ی علمی در مدینه تأسیس شد. برای اولین بار عرب حجاز در مدینه با مسأله ی استادی و شاگردی و نشستن در حلقه ی درس و حفظ و ضبط آنچه از استاد می شنود آشنا شد. مسلمین با حرص و ولع فراوانی آیات قرآن را که تدریجاً نازل می گشت فرا می گرفتند و به حافظه می سپردند و آنچه
مجموعه آثار شهید مطهری . ج14، ص: 386
را که نمی دانستند از افرادی که رسول خدا آنها را مأمور کتابت آیات قرآن کرده بود و به کتّاب وحی معروف بودند می پرسیدند. بعلاوه، بنا به توصیه های مکرر رسول خدا سخنان آن حضرت را که به سنت رسول معروف بود از یکدیگر فرا می گرفتند
