راه برون رفت از مشکلات موجود
_____________________________________________________________
بعد از اینکه شمّه ای از رهنمودهای استاد شهید نسبت به حوزه علمیه را مرور کردیم یا باید اجمالا راه های برون رفتی را که استاد مطهری پیشنهاد میکنند را مروری بکنیم
___________________________________________
پس از ذکر مشکلات اساسی حوزه های علمیه و دستگاه روحانیت و اثبات اینکه دو عامل عمده ی عوام گرایی و وضعیت مالی منشاء دیگر مشکلات هستند و اثبات اینکه عوام زدگی هم خود سرمنشائش به موضوع مالی برمی گردد، راه اصلاح این مشکلات را بیان می کنیم.
شهید مطهری راه اصلاح علت العلل همه مشکلات را سازماندهی و نظم بخشیدن به بودجه روحانیت می داند:
«راه اصلاح این نیست که روحانیت ما بودجه عمومى نداشته باشد و هرکس از دسترنج شخصى خود زندگى کند . راه اصلاح این نیست که روحانیت ما مانند روحانیت مصر تابع دولت بشود .
راه اصلاح یک چیز است : سازمان دادن به بودجه فعلى روحانیت»[35]
«راه اصلاح منحصرًا سازمان دادن به این بودجه است از راه ایجاد صندوق مشترک و دفتر و حساب و بیلان در مراکز روحانیت به طورى که احدى از روحانیین مستقیما از دست مردم ارتزاق نکند. هر کس به تناسب خدمتى که انجام مى دهد از آن صندوق که در اختیار مراجع و روحانیین طراز اول حوزه هاى علمیه خواهد بود معاش خود را دریافت کند.
اگر این کار بشود مردم به حکم عقیده و ایمانى که دارند وجوه مال خود را مى پردازند و ضمنا حکومت و تسلط عوام، ساقط، و گریبان روحانیین از چنگال عوام الناس خلاص مى گردد. همه آن مفاسد ناشى از اینست که روحانیین مستقیما از دست مردم ارتزاق مى کنند، از اینست که هر کسى شخصاً باید با وجوهات دهندگان ارتباط پیدا کند و نظر او را جلب نماید. هر مرجع تقلیدى مدیریتش بسته به سهم امام است که بگیرد و به طلاب حوزه هاى علمیه بدهد، باید شخصاً جلب اعتماد کند و این بودجه را تأمین و تحصیل نماید. در وضع و شرایط حاضر، روحانیین شهرستانها چاره اى ندارند از اینکه روحانیت را حرفه و مسجد را محل کسب و کار خود قرار دهند.
اگر این وضع اصلاح شود هیچ شخصى مستقیما با مردم سر و کار نخواهد داشت، مراجع عالیقدر تقلید آزاد خواهند گشت، مساجد از صورت دکه کسب، خارج و به این وضع تأسف آور مساجد خاتمه داده خواهد شد. دیگر در مساجد بزرگ و جامعهائى مانند جامع گوهرشاد دهها نفر هر کدام در گوشه اى اقامه جماعت نخواهند کرد و مورد اعتراض هر آدم فهمیده اى نخواهد شد، دیگر جائى براى این سؤال باقى نخواهد ماند که چرا نماز جماعت در میان اهل تسنن مظهر شوکت و جلال، و در میان اهل تشیع مظهر تفرقه و اختلاف است!»[36
