علوم و فرهنگ اسلامی و به طور کلی تمدن اسلامی تدریجاً رشد کرد و بالید و بارور شد، مانند هر موجود زنده که اول به صورت یک سلول پدید می آید و تدریجاً در اثر استعداد و مایه ی حیاتی که در آن سلول نهفته است رشد می کند و همراه با رشد خود قسمت قسمت و شاخه شاخه می شود و شکل می گیرد و بالاخره به صورت یک دستگاه متشکل در می آید.
جوشش و جنبش علمی مسلمین در نقطه ی معین و از
موضوع معین و به وسیله ی شخص معین آغاز شد. اکنون ببینیم در چه نقطه و مکانی این
کار آغاز گشت؟ و نخستین حوزه ی علمی مسلمین در کجا تشکیل شد؟ .
